اما این کوچه پر از رقص مستی چیست؟
 چون صبح وصال قیامت برآید و ذات معشوق قیام به دلبری بی حد وحصر کند به عاشقان شوریده که همان متفهمان قرآنند گویند اقرا و ارق بخوان و پیش برو آری کوچه طربخانه همان قرآن اوست که یار در آن بیرون تاخته و هر مقدار که در این کوچه بینهایت راه پیموده باشی به او نزدیکتر گردی و بلکه دارالبلای دنیا که کوچه خمخانه اوست نیز جلوه ای از ظهور آفاقی همان کوچه پر از سر مستی است یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید .. خلق گدایانند و او حمید ستوده که شاه خوبان است و وای از این همه لطف که به مهر من دیوانه را رخصت عشق ورزی داده است
و باز تلویحا گذری به ملائک عقل مدار می کند و آن اعتراض که خود را ای منزه بی همتا همنشین رند بازاری و دیوانه میخانه نشین کرده ای ؟!! و ...
باد صبا ( در این غزل البته ) نفحه وجود است لیکن زلف نماد کثرت است و درازی طریق وصال که عاشق دلخسته را اسیر قبض می کند و رقیب همان عروس هزار چهره دنیا و جنود شیطانی و جهل است که اذن زلت و لغزش انسان را داد و او را آواره غربتکده دنیا ساخت و چه خوب انسان را به آیه 38 بقره میبرد
 لیکن باز مگر تو خود اول نگفتی که با من همنشین باشید و به زیور علم الاسما مفتخرم ساختی پس این فرمان رقیب و هجرت چیست و آیا نه اینکه من این برگ گل خوشرنگ باید قرین ناله های زار کنم جلوه جمال تو را بینم یا خوف فائز نگشتن را در دل بپرورم و همین سوز و گداز را اضطرار رسانده بلکه سر مهر آیی و با وجه وصل تو قرارم بخشی
سخنی که سراسر لطف باشد از آن دهان یاقوت گهرِ زاده از آب لطف خارج شود که به خونخواری هزار عاشق همت کرده و باز آن آب لطف آب حیاتشان بخشد لیکن آن جلوه که در قامت هستی کرده هزار راز از ان میان بی نقص بازگوید و من خسته دل حیران میان این دو که جمع این دو ضد چگونه سازم آب حیاتش را دلخوش باشم یا تیغ میان که همه را از میان برداشته غیرتش جز خود را یارای دیدن نیست
و سرانجام آندم که خویش را نزدیک میبینم دور می یابم و چون دور یابم نزدیک بینم و با دستی خالی ثروتی بیشمار و با ثروتی بیشمار همچنان تهیدستم که برون ز حد پرواز منی
و این همه نیست مگر از وجود ناقص من و اشتغال به مراتب نفس ور نه آندم که من نباشم حیرت و قبض و بسط راهی ندارد و باز این نیست مگر از شرک لحاظ داشتن خویش و نپرداختن خانه از غیر و عدم اختصاص به یار.

 

آری در میخانه اگر بر عارف وارسته باز است شب و روز لیکن بر ملک وامانده در دام عقل بسته است و با اذن انی اعلم باید طریق عشق بیاموزند و دست در خمیر عشق آرند تا بلکه آدم راه نشین نام ساقی را به آنها آموخته از جام تهی نحن نقدسک و لباس انانیت خارجشان سازد.

در واقع در منطق حافظ میخانه کنایه از بلاکده دنیا و طی طریق به سوی یار است و صد البته جز آن عقل برگشته مخمور عشق، دیگری را یارای به دوش کشیدن بار امانت نیست بلکه آن بلبل که پیوسته هم نشین گل باشد زیبایی عشق گل و شیرینی در غم یار چونان پروانه سوختن را نمی فهمد که « آتش آن است که در خرمن پروانه زدند » و بلبل لاف زن را با خرمن سوخته در قربانگاه چکار؟!

و از همین روست که به بهشت فروشی فخر میکند و برهنگی عشق را از دلق مرصع سالوس زیبنده تر دیده اینسان بر سنت پدر ابوالبشر مفاخره می نماید که « نه من از جامه تقوا بدر افتادم و بس / پدرم داد بهشت ابد از دست بهشت »
بنابراین بر خلاف آنچه که شاعری شیرین سخن گفته که « در میخانه که باز است چرا حافظ گفت دوش دیدم که ملایک در میخانه زدند » گر چه در میخانه بر آدم راه نشین گشوده است لیکن بر ملک مصطبه نشین عقل بسته است و شامگاهی با نسیم فلما أنبئهم بأسمائهم باید تا از حرم عفاف ملکوت خارج شوند و بی پروائی پیشه ساخته با من راه نشین ساغر مستانه زنند.