بسم الله الرحمن الرحیم
سلام
مدتی است سریال شمس العماره به پایان رسیده ولی هیاهوی منتقدان همچنان ادامه دارد. این سریال نسبتا بلند ایرانی داستان دختری را مرور می کند که بنا به وصیت پدرش باید همسری مناسب برگزیند تا عمارت به مایملک او درآید. اگر از همه اشکالات و ایراداتی که بر این سریال وارد است بگذریم بی شک نمی توان بی تفاوت از جنبه های فمنیستی این سریال عبور کرد.
یکی از ابعادی که شخصیت دختران و بانوان را ارزشمندتر می کند در موضع ناز قرار گرفتن آنان است. زن مظهر ناز است و مرد مظهر نیاز. و آنان که خلاف این بیاندیشند لطافت و ریحانه بودن زن را درک نکرده اند. در سریال شمس العماره سعی شده به گونه ای غیرمستقیم این ایده القا شود که زنان نیز به اندازه مردان حق انتخاب دارند و میتوانند در عزصه های مختلف حیات انسانی پایاپای مردان پیش رفته و حتی از آنان پیشی گیرند. البته این ایده در مقام مفهوم بسیار بجا و رواست لیکن مصداقی که این سریال برای اثبات آن در پیش گرفته بسیار ناروا و نابجاست. اینکه انتخاب نهایی همسر سرانجام بر عهده زن است نکته ای است که اسلام بر آن صحه میگذارد و لذا تا زن راضی نباشد صیغه عقد ازدواج قوام نمی یابد. لیکن در سریال شمس العماره به اشتباه برای آنکه به این نظریه پرداخته شود زنان در مقام شوهر یابی اند. در طی این داستان لیلا خواستگاران خویش را برای صرف نهار و شام به منزل فرا می خواند و به بهانه لزوم کسب شناخت بیشتر به بیننده القا میشود که برای حصول شناخت می توان همه مرزهای حیا را پشت سر نهاد .نظیر همین رفتارها را نیز در قالبی دیگر از سایر خانم های این فیلم مخصوصا مادر دریا شاهدیم. آنگاه که یکی از شخصیت های مثلا سنتی این داستان ( مش رحمت ) به وضع موجود اعتراض می کند این اعتراض به شکلی تمسخر آمیز به نمایش درمی آید و مخالفان این جریان را متحجرانی عقب مانده می شناساند. آنگاه برای اثبات این تحجر به مخالفت مش رحمت با تجدد طلبی زیور و دخترش پرداخته و اینسان پوستین وارونه بر قامت مخالفان خواستگاری موجود در این عمارت پوشانده تا هیچ بیننده ای جرأت نکند حتی در مخیله اش نیز به نقد آن برخیزد. سرانجام در قسمت آخر لیلا خطاب به بینندگان اظهار می دارد که گمان میکنم بهتر آن است که دلم اسیر هر که شد با او ازدواج کنم لذا همینکه سپهر را مبیند بی مقدمه به او لبخند زده و با وی ازدواج میکند. نویسندگان این فیلم نادانسته شخصیت زن را به بهانه استقلال شخصیتش له کرده اند.
ای کاش برای نویسندگان برنامه های تلویزیون و فیلمهای سینمایی و هر آنچه به هنر هفتم مربوط است دوره های عمیق روانشناسی اسلامی و جامعه شناسی ایرانی اسلامی تدریس شود و ای کاش مدیران صدا و سیما قبل از حمایت از هر اثری به محتوای آن و اثراتش به درستی بیاندیشند تا شاهد مسائلی از این دست نباشیم.
گفتنی ها هم راجع به ابعاد مختلف سریال شمس العماره و هم راجع به مدیریت صدا و سیما بسیار است لیکن عاقل با آن سخن گوید که خوف تکذیبش را نداشته باشد.
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام
به نمایش درآوردن داستان حضرت یوسف در قالب یک سریال تلویزیونی را باید به فال نیک گرفت مخصوصا اینکه کارگردان آن جناب آقای فرج الله سلحشور قبلا نیز با به نمایش درآوردن داستان اصحاب کهف و ایوب نشان داده که حداقل بیش از سایر کارگردانان و همگنانش در این زمینه مهارت دارد. لیکن سریال حضرت یوسف با همه حسنی که داشت از آفت به دور نمانده که شایسته است به آنان پرداخته شود.
ما در سریال حضرت علی علیه السلام به کارگردانی میرباقری در صحنه ای شاهد آنیم که حضرت علی علیه السلام به تنهایی در دفتر خزانه داری بیت المال نشسته و فقط با یک دفتر و چند قطعه سنگ به تنهایی به حساب بیت المال رسیدگی می کنند. نکته وقتی جالب خواهد بود که بدانیم مملکت آنروز مسلمین از نزدیک هند گرفته تا مصر و شامات را نیز شامل می شده است. حال چگونه ممکن است که حساب و کتاب بیت المال حکومتی با آن وسعت فقط با چند ریگ انجام شود؟ نظیر همین اشتباه را در جلوه های سریال حضرت یوسف می توان مشاهده کرد. بعنوان مثال وضعیت سیلو ها و دریافت و ارائه گندم به گونه ای است که بیننده ای که از داستان یوسف بی اطلاع باشد و برای اولین بار آن را ببیند در وهله اول گمان خواهد کرد که این سیلو ها مربوط به شهری کوچک است مخصوصا اینکه ازدحام جمعیت هنگام تقسیم آنگونه که شاید به چشم نمیخورد. و جالبتر اینکه با همین شیوه تقسیم کشورها و ملتهای مجاور نیز گندم دریافت می کرده اند . یا سفرهای یوزارسیف میتوانست پرشورتر به تصویر کشیده شود؛ فراموش نشود که سینمای غرب با همین ترفندها و پرشور نشان دادن جلوه های مختلف فیلمها تاثیری عمیق بر روح مخاطب خویش می گذارد بنابراین هرگز نباید پرداختن به این مسائل به ظاهر جزئی مورد غفلت قرار گیرد. ریتم کند سریال مخصوصا در قسمتهای میانی نیز از آفتهای آن به شمار می آید. البته نقایص این سریال آنگونه که به نظر ناقص حقیر آمده بسیار فراتر از اینهاست که آنها را به صورت مبسوط با ارائه مدارک در قالب مقاله ای به سازمان تبلیغات اسلامی تحویل داده ام تا ببینم آقایان چه گلی به سر ما می زنند.
اما نکته دیگری که در اینجا گفتنش خالی از لطف نیست این است که اساسا داستان وصال یوسف و زلیخا به درستی به تصویر کشیده نشده و در این ماجرا آثار تحریف مشهود است. اولا نحوه آشنایی مجدد یوسف با زلیخا و استنکاف زلیخا از تمکین نیز از بافته های نویسندگان این سریال است که به یاری خدا در پست دیگری به تفصیل این مطلب خواهیم پرداخت.
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام
از جمله موضوعاتی که در یکی دو دهه اخیر در ایران یکی از مباحث داغ روز شده و در برخی نشریات و مجلات جلوه خاصی یافته است بحث « حقوق زن» است. ما در این مقال بر آن نیستیم که درباره این مبحث و حد و مرز حقوق زن سخن برانیم لیکن از باب خالی نبودن عریضه اشاره به چند مطلب خالی از لطف نیست. بی شک دین مبین اسلام بیش از هر مکتب دیگری به حقوق زن ارج نهاده و حق او را مناسب با سعه و ساختار زن ادا نموده است. لیکن به نظر حقیر هنوز حق زن آنگونه که شاید و باید ادا نشده است. و در عدم رعایت حقوق زن ، زنان و مردان نیز بالسویه مقصر بوده اند: برخی از مردان در شرایطی خاص از ضعف زن سوءاستفاده نموده و به او ظلم می کنند و البته اکثر زنان نیز خواستار حقی غیر از حق خویش می باشند و چون زمینه رسیدن به حق فرضی خویش را مهیا نمی بینند ندای دفاع از حقوق زن سر می دهند. اسلام اگر در باب ارث و دیه حق زن را نصف مرد قرار داده به این خاطر است که معمولا مرد عهده دار اداره زندگی است و در شرایط جنگ و جهاد نیز توانایی مرد بیش از زن است مضافا به اینکه زن از آنچه شوهرش به ارث برده نیز برخوردار و بهره مند می شود ولی مرد در صورت عدم رضایت زن حق ندارد از مال شخصی او مصرف نماید و یا اسلام در پوشش زن را محدود تر از مرد قرار داده تا از بروز خوی حیوانی جلوگیری کرده و زن به عنوان یک کالای جنسی ملعبه دست مردان هوسران قرار نگیرد. متاسفانه عدم شناخت و درک صحیح از حقوق زن سبب شده که برخی از مردان عنصر زن را نادیده بگیرند و برخی از زنان روشنفکرنما نیز خواستار برتری و تفوق زن بر کل اجتماع باشند. متاسفانه ردپای افکار فمنیستی حتی در فیلمها و سریال های مذهبی دیده می شود و آنان که می خواهند به زعم خویش از حقوق زن دفاع نمایند ضمن نادیده گرفتن حقوق اصلی زن ، حقوقی غیر از حقوق واقعی زن را برایش می جویند و همین البته در دراز مدت سبب مفسده های متعددی در جامعه خواهد شد.
در سریال تلویزیونی یوسف پیامبر به کارگردانی فرج الله سلحشور ما شاهد ظهور زنی به نام آسنات به عنوان همسر حضرت یوسف هستیم. متاسفانه در بسیاری از موارد این زن همچون سایر زنان این سریال از پوشش مناسبی برخوردار نبوده و زیر گلویش دیده میشود مضافا به اینکه ضمن نادیده انگاشتن شأن یکی از پیامبران الهی سعی شده روی زیبایی همسر یوسف تاکید بیشتری شود تا آنجا که ما از بازیگر نقش یوسف آنجا که از جانب خداوند فرمان میرسد که با زلیخا ازدواج نماید می شنویم که به همسر خویش می گوید: با داشتن همسری به زیبایی تو دیگر مرا نیازی به زن دیگری نیست. نویسندگان فیلمنامه بی آنکه شان پیامبر را رعایت نمایند و متوجه این نکته باشند که پیامبر مظهر همه صفات پسندیده از جمله صفت « غیرت » است چنین وانمود می کنند که حضرت یوسف در حضور نامحرمان زیبایی آسنات را به رخ میکشد در حالی که جد یوسف حضرت ابراهیم علیه السلام اجازه نداد ماموران حکومتی « ساره » را با آنکه پیرزنی بیش نبود ببینند. حال چگونه یوسف در حضور جمع زیبایی همسرش را به رخ می کشد با اینکه هر فردی که اندک بویی از غیرت برده باشد این کار را زشت و ناپسند می شمارد.
یا در برخی از موارد شاهد آنیم که آسنات یوسف را برای اداره امور و یا رویارویی با برادرانش راهنمایی می کند حال آنکه هر که اندکی درباره خصوصیات پیامبران تحقیق کند بطلان این امر را در می یابد و این نیست مگر رسوخ افکار فمنیستی در سریال حضرت یوسف.
شاید در مجالی دیگر بیشتر در این باره قلم بزنیم.
